Кыргызстанда финансылык кызмат көрсөтүү сектору тынымсыз өнүгүп жатат, анын ичинде микрофинансылык уюмдар жергиликтүү калктын, айрыкча айыл жергесиндеги тургундардын экономикалык абалын жакшыртууда маанилүү ролду ойнойт. "OXUS микрофинансылык компаниясы" (мындан ары – OXUS) – бул өлкөдөгү алдыңкы микрофинансылык мекемелердин бири, ал санариптик чечимдерди колдонуу менен кардарларга ыңгайлуу жана жеткиликтүү насыяларды сунуштайт. Бул макалада биз OXUS компаниясынын ишмердүүлүгүн, өнүмдөрүн, шарттарын жана потенциалдуу кардарлар үчүн пайдалуу маалыматтарды терең карап чыгабыз.
Компанияга сереп салуу жана Кыргызстандагы тарыхы
OXUS микрофинансылык компаниясы Кыргыз Республикасынын Улуттук банкында 2020-жылдын июль айында расмий түрдө жабык акционердик коом катары катталган. Анын тарыхы 2003-жылы ACTED уюмунун микрофинансылык пилоттук долбоорунан башталып, 2006-жылы жабык акционердик коом катары расмий түрдө катталган. Учурдагы акционерлердин курамына OXUS Holding (55.55%), ACTED (44.39%) жана OXUS Development Network (0.06%) кирет.
OXUS негизинен аз камсыз болгон, банк кызматтарын колдонууга мүмкүнчүлүгү чектелген жарандарга, айрыкча айыл жергесиндеги жашоочуларга микронасыяларды берүүгө адистешкен. Кардарларынын 66% айылда жашаса, 56% аялдарды түзөт. Компания насыяларды тез арада карап чыгуу, ийкемдүү күрөө шарттары жана кардарлардын муктаждыктарына ылайыкташтырылган өнүмдөр менен айырмаланат. Башкы директор Денис Хомяков 2015-жылдан бери компанияны жетектеп келет.
OXUS микрофинансылык компаниясынын насыя өнүмдөрү жана шарттары
OXUS кардарларына ар кандай муктаждыктарын канааттандыруу үчүн алты негизги насыя продуктусун сунуштайт:
- Айыл чарба насыялары: Дыйкандар жана мал чарбачылыгы менен алектенгендер үчүн.
- Бизнес насыялары: Чакан жана орто бизнести өнүктүрүүгө багытталган.
- Турмушту жакшыртуу насыялары: Үй чарбасынын шарттарын жакшыртууга арналган.
- IFC турак жай насыялары: Энергияны үнөмдөөчү оңдоо иштерин камтыган турак жайды жакшыртуу үчүн.
- Керектөөчү насыялар: Жеке муктаждыктарды канааттандыруу үчүн.
- Билим берүү насыялары: Окуу акысын төлөөгө жардам берет.
Насыя суммалары жана шарттары
Насыянын минималдуу суммасы 5,000 сомду (болжол менен 55 АКШ доллары) түзөт, ал эми максималдуу сумма 800,000 сомго (болжол менен 8,800 АКШ доллары) чейин жетет. Так суммалар насыянын түрүнө жана күрөөгө жараша өзгөрүп турат.
- Пайыздык чендер: Жылдык пайыздык чендер 24%дан 36%га чейин (азайган калдык ыкмасы менен) өзгөрөт. Жылдык эффективдүү пайыздык чен (ЖЭПЧ) насыянын мөөнөтүнө жана тобокелдик профилине жараша 28%дан 42%га чейин болот.
- Төлөө мөөнөттөрү: Насыялар 3 айдан 24 айга чейинки мөөнөткө берилет. Төлөө графиги кардардын акча каражаттарынын агымына ылайык, жумалык же айлык бөлүп төлөө түрүндө белгиленет.
- Комиссиялар: Насыяны берүү үчүн 1%дан 3%га чейин баштапкы комиссия алынат. Ошондой эле, 500 сомдон 1,000 сомго чейин бирдиктүү иштетүү акысы бар. Төлөм мөөнөтү өтүп кеткен учурда, мөөнөтү өткөн сумманын 0.1%ы өлчөмүндө күнүмдүк айып пул каралган.
- Күрөө талаптары: Чоңураак насыялар үчүн кыймылсыз мүлк же автоунаа күрөөгө коюлушу мүмкүн. Кичинекей микронасыялар үчүн топтук кепилдиктер же кыймылдуу мүлк күрөө катары кабыл алынат. 500 АКШ долларынан аз билим берүү насыялары үчүн күрөө талап кылынбайт.
Насыя алуу процесси жана талаптар
OXUS насыя алууну мүмкүн болушунча жөнөкөй жана жеткиликтүү кылууга умтулат.
- Арыз берүү каналдары: Насыяга арызды мобилдик түзүлүштөргө ылайыкташтырылган веб-сайт аркылуу же компаниянын 15 филиалында берүүгө болот. Жакынкы убакта iOS жана Android үчүн мобилдик тиркемени ишке киргизүү пландалууда.
- Өздүктү тастыктоо (KYC): Арыз берүүдө улуттук паспорт аркылуу өздүктү тастыктоо талап кылынат. Даректи ырастоо үчүн коммуналдык квитанция же ижара келишими керек. Кирешени тастыктоо банктык көчүрмөлөр же кепилдик кат аркылуу жүргүзүлөт.
- Кредиттик баалоо: Компания Aspekt негизги банктык системасына интеграцияланган жеке менчик баалоо моделин колдонот. Бул модель мурунку төлөө тартибин, кардардын демографиялык маалыматтарын жана жергиликтүү рыноктогу тобокелдик көрсөткүчтөрүн эске алат.
- Насыяны берүү: Насыя каражаттары кардардын банк эсебине которуу, алдыңкы мобилдик төлөм системалары аркылуу же филиалдарда накталай акчалай берилет.
- Насыяларды өндүрүү: Төлөө мөөнөтү жакындаганда автоматташтырылган SMS жана чалуу эскертүүлөрү колдонулат. Мөөнөтү өтүп кеткен учурларда, кредиттик адистер жеринде текшерүүлөрдү жүргүзүшөт. 90 күндөн ашык мөөнөтү өткөн насыялар боюнча мыйзамдуу чаралар көрүлүшү мүмкүн.
Технология, кардарлар жана рыноктогу орду
OXUS заманбап технологияларды колдонууга чоң көңүл бурат. Алардын Aspekt Product Suite негизги банктык системасы насыяларды иштетүүнү жана отчеттуулукту жөнөкөйлөтөт. Мобилдик тиркеме учурда иштелип чыгууда жана келечекте насыя арыздарын берүү, эсептерди башкаруу жана төлөмдөрдү жүргүзүү мүмкүнчүлүгүн берет.
Компания Бишкек, Ош жана үч айылдык аймакта активдүү иш алып барып, 11,000ден ашык үй чарбасын тейлейт. Алардын кардар базасы 9,735 активдүү карыз алуучудан турат (2021-жылга карата), орточо насыянын суммасы 1,007 АКШ доллары. Кардарларынын 64%ы айылдыктар, 52%ы аялдар.
Регулятордук статусу жана рыноктогу орду
OXUS микрофинансылык компаниясы Кыргыз Республикасынын Улуттук банкы тарабынан лицензияланган жана анын көзөмөлүндө иштейт. Компания 2022-жылы CGAP стандарттарына ылайык кардарларды коргоонун "Алтын" деңгээлиндеги сертификатына ээ болгон. Бул алардын пайыздык чендер, комиссиялар жана шарттар боюнча ачык-айкындуулугун көрсөтөт. Учурда компанияга карата эч кандай айып санкциялары катталган эмес.
Кыргызстандагы алдыңкы 10 микрофинансылык уюмдун катарына кирген OXUS, микрофинансы секторундагы насыя портфелинин болжол менен 7%ын ээлейт. Алар атаандаштарынан айылдык, банк кызматтары жетпеген сегменттерге басым жасоо жана санариптик насыялоо каналдарын өнүктүрүү аркылуу айырмаланат.
Кардарлардын пикирлери
Компаниянын ички сурамжылоолоруна ылайык, мобилдик веб-сайттын канааттануу рейтинги 4.2/5 деңгээлинде. Алгачкы тиркеменин бета-тестерлери интуитивдик интерфейсти белгилешет. Кээ бир кардарлар айыл жергесинде насыяларды берүүдө кээде кечигүүлөр болорун жана жумуштан кийинки убакта кардарларды колдоо кызматынын чектелүүлүгүн айтышат. OXUS кардарларды тейлөөнү жакшыртуу үчүн атайын ишеним телефондорун жана жеринде колдоо кызматтарын көрсөтөт, ошондой эле кардарлардын лоялдуулугун арттыруу үчүн программаны иштеп чыгууда.
Потенциалдуу карыз алуучулар үчүн практикалык кеңештер
Эгер сиз OXUS микрофинансылык компаниясынан насыя алууну пландаштырсаңыз, төмөнкү кеңештер пайдалуу болот:
- Шарттарды кылдат изилдеңиз: Насыянын пайыздык чендерин, ЖЭПЧди, комиссияларды жана төлөө мөөнөттөрүн кылдат окуп чыгыңыз. Бардык кошумча төлөмдөрдү тактап алыңыз.
- Кирешеңизди жана чыгашаңызды баалаңыз: Насыяны алуудан мурун, ай сайынкы кирешеңиз жана чыгашаңызды анализдеп, насыяны өз убагында төлөөгө мүмкүнчүлүгүңүз бар экенине ынаныңыз.
- Документтерди даярдаңыз: Арыз берүү үчүн талап кылынган бардык документтерди (паспорт, кирешени тастыктаган документтер, дарек боюнча маалымкат) алдын ала даярдап коюңуз.
- Күрөө талаптарын түшүнүңүз: Эгерде насыя күрөө талап кылса, күрөө катары эмнени сунуштай аларыңызды жана ага байланыштуу бардык шарттарды тактап алыңыз.
- Суроолорду бериңиз: Эгерде насыя шарттары же процесс боюнча кандайдыр бир суроолоруңуз болсо, компаниянын кызматкерлеринен тактап алуудан тартынбаңыз. Ачык-айкындуулук сиздин каржылык чечимдериңиз үчүн өтө маанилүү.
- Мобилдик тиркемени күтүңүз: Эгерде сиз санариптик кызматтарды артык көрсөңүз, OXUSтун мобилдик тиркемесинин ишке киришин күтүп, анын функцияларын колдонуу мүмкүнчүлүгүн карап көрүңүз.
Жыйынтыктап айтканда, OXUS микрофинансылык компаниясы Кыргызстандын финансы рыногунда маанилүү орунду ээлеп, айрыкча айыл жергесиндеги жана аз камсыз болгон калкка каржылык кызматтарды көрсөтүү менен өлкөнүн экономикалык өнүгүүсүнө салым кошуп келет. Алардын ар түрдүү насыя өнүмдөрү, ачык-айкын шарттары жана санариптик трансформацияга умтулуусу кардарлар үчүн ишенимдүү өнөктөш боло алат.
